مستقلات عقلیمستقلات عقلی، احکام قابل درک توسط عقل ، بدون نیاز به شرع است. ۱ - تعریفمستقلات عقلی، از انواع ملازمات عقلی و مقابل غیر مستقلات عقلی بوده و عبارت است از یک سلسله احکام عقلی که عقل به تنهایی و بدون کمک شرع آنها را درک می‌کند، مانند: خوبی عدالت و زشتی ستم. ۱.۱ - قیاس منطقیدر مستقلات عقلی، برای رسیدن به حکم شرعی ، یک قیاس و استدلال منطقی به شکل زیر تشکیل می‌گردد: ا) حکمی که عقل به طور مستقل آن را درک می‌کند « صغری » قرار می‌گیرد؛ برای مثال، «قبح کذب » حکمی است که عقل مستقلا آن را درک می‌کند؛ ب) کبرای قیاس چنین می‌شود: «هر چه عقل به طور مستقل درک می‌کند، شرع نیز به آن حکم می‌کند»؛ ج) نتیجه قیاس این می‌شود که: کذب در نزد شرع نیز قبیح و حرام است. از آن جا که صغرای قیاس و کبرای آن از احکام عقل می‌باشد، آن را مستقلات عقلی می‌گویند. ۲ - نکته« شهید صدر » بحث مستقلات عقلی را هم در ناحیه حکم عقل نظری و هم حکم عقل عملی بررسی نموده است. [۲]
دروس فی علم الاصول، صدر، محمدباقر، ج۲، ص۲۸۸.
[۶]
مباحثی از اصول فقه، محقق داماد، مصطفی، ج۲، ص (۱۱۷-۱۱۶).
[۷]
الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، اصفهانی، محمد حسین، ص۳۳۷.
[۸]
الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، اصفهانی، محمدحسین، ص۳۴۶.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۳۳، برگرفته از «مسقطات عقلی». |